Garaad Jaamac Garaad Ismaaciil oo ka mid ah madax-dhaqameedka reer Somaliland, isla markaana ka mid ahaa ergadii nabadeed ee ka garnaqday colaaddii hore ee labada belood ee walaalaha ah ku dhex martay koonfurta gobolka Sool ee nabadaynta ka soo shaqeeyay, ayaa nasiib darro ku tilmaamay in dagaal kale haddana dib uga dhex bilaabmo labada beelood oo ay eegi waayeen dhaartii iyo heshiiskii ay wada qaateen isla markaana ay ixtiraami waayeen go’aamadii nabaddooda laga soo saaray iyo xukunkii labada dhinacba lagu kala xukumay ee qasaarihii hore u kala gaadhay loogu kala xaqay.
Waxaa kale oo garaadku uu sheegay in aan mar dambe colaadda labadaa beelood in aan laga gar naqayn, madaxdhaqameed gelayaana aanu jirin laakiin gacan dawladeed iyo awood ciidan wax lagaga qaban doono isalmarkaana ay u daba fadhiisanayaan hadday madaxdhaqameedka Somaliland yihiin xukuumadda.
Waxaanu ugu baaqay siyaasiyiin Puntland jooga oo markii labada beelood dagaalkooda dambe qarxay sheegay in dagaal beeleedkaasi uu siyaasadaysan yahay, waxaanu u soo jeediyay in ay joojiyaan hadalka xun ee aan waxba tarayn, colaaddana sii hurinaya oo ay ummadda ka daayaan, kuwaasi oo uu sheegay in aanay nabadayntii labada beeloodna aanay waxba ku darsan, imikana hadal dhibaato sii kordhinaya uun ay wadaan.
Waxaanu xukuumadda Somaliland ugu baaqay in ay tallaabo ciidan oo adag ka qaado, islamarkaana ay labada beeloodba ka qaado gaadiidka dagaalka ah (Tikniko) ee ay haystaan kuna dagaalameen.
Waxaanu Garaad Jaamac sidaa ku sheegay waraysi gaar ah oo uu siiyay wargayska Dawan.
Garaad Jaamac oo ugu horrayn ka hadlayay nasiib darada dagaalka mar kale ka dhex qarxay labada beelood,ayaa yidhi. “Horta waa nasiib darro iyo caqli darro iyo talo xumo in maalin walba dagaal dib uga dhex qarxo oo labada beelood ay waxba u arki waayaan dhaarta ALLE iyo nabadda ay wada qaateen oo dad ku dhinto ,waxaa muddo loo fadhiyay oo tacab badan la geliyay oo dawladda Somaliland iyo madaxdhaqameedkuba ku dhawaad laba bilood loo fadhiyay nabadayntooda oo lagu soo dhammeeyay colaaddaas oo illaa 2002-dii soo noqnoqonaysay,waxaanan ALLE ka baryayaa in uu colaadda innaga qaboojiyo oo uu garansiiyo in ay nabad gelyo ku wada noolaadaan inta ku dhimatayna ALLE ha u naxariisto qoysaska ay ka bexeenna waan uga tacsiyaynayaa.”
Garaadka oo ka hadlayay sida keliya ee uu u arko in colaadda labadaa beelood lagu soo afjari karo,ayaa yidhi. “labadan beelood kol hadday nabad kasta oo laga dhex dhaliyo ay ku dhaqmi waayeen oo ay colaadda iyo dhiig daadinta ka waayo arki waayeen oo ay maalin kasta dadka oo dhan ka nixinayaan way dhaaftay arrintoodu in la dhex galo iyo madaxdhaqameed dambe oo ka garnaqa waxaanay u baahan tahay in cudud ciidan iyo awood dawladeed wax lagaga qabto,waxaanan arrinta u daba fadhiisanaynaa oo tallaabo millatari ka qaadaysa xukuumadda Somaliland,waxaanan xukuumadda usoo jeedinayaa in ay gacan adag oo ciidan wax kaga qabato oo ay ka qaaddo tiknikada(gaadiidka dagaalka ee qoryuhu saaran yihiin) in ay xoog kaga qaaddo oo cid kasta oo hubaysan ay tallaabo ka qaado.waana sida keliya ee nabad lagaga dhex dhalin karo,markay dadku tashan waayaan ee ay noloshooda garan waayaan waa loo taliyaa,hadday talada qaadan waayaanna qasab ayaa lagaga dhigaa markaaimikawaxay maraysaa arrintoodu xilligii qasab loogu talin lahaa ee awood ciidan dawladeed wax lagaga qaban lahaa.”
Garaadka oo ka hadlayay siday xukuumadda Somaliland ugu dedaashay nabadaynta labadaa beelood,ayaa yidhi. “Xukuumadda Somaliland illaa maalintii qayladii ugu horraysay halkaa ka soo yeedhay oo ahayd 2002-dii. Mar keliya kamay maqnaan dedaalka iyo awoodda ay nabadayntooda gelisayna cid gelisay ma jirto tii imika ee ugu dambaysayna laba bilood ayay dawladda Somaliland wefti ka socda oo ay hoggaaminayaan wasiirka arrimaha gudaha Maxamed Kaahin iyo guddoomiyaha golaha wakiiladda Baashe Maxamed Faarax iyo madaxda ciidamadu u fadhiyeel Laascaanood oo ay ku tageen dhammaan deegaanadii wax ka dheceen oo nabad kama dambays ah lagu dhex dhigay labada beelood isla markaana go’aamo loogu kala xukumay magta dhimashadii kala gaadhay looguna kala qaaday aaskii ayaa lagu soo afjaray colaaddoodii iyadoo aan todobaad laga soo maqnaynna dib ayay colaaddii halkii uga bilaabeen,iyagoo aan labadan beelood dhul isku hayn,hanti kala haysan deegaan isku dilayn oo wax ku kala maqan oo ay kala haystaan ama ay kala riixanayaan aanay jirin ayay hadana maalin kasta dagaal u joog noqdeen markaa xukuumadda Somaliland cid aan ahayn oo u damqatay ama ku dedaashay baajinta dhiig colaadeed oo halkaa ka soo noqdaa ma jirto imikana dawladda Somaliland ayaa xal kama dambays ah ka gaadhaysa oo dadkaa dawladdoodii ah.”
Waxaanu intaa raaciyay garaadku isagoo ka jawaabayay hadal ka soo yeedhay siyaasiyiin ku sugan Puntland oo markii dagaalka dambe labada beelood ka dhex qarxay hadalo naxli ah hawada mariyay iyo sababta uu gurmad nabadeed ugu tegi waayay deegaanka colaaddu ka dhacday waxaa uu yidhi. “Mar dambe la wada hadal siin maayo madaxdhaqameedna geli maayo ee tallaabo dawladeed iyo awood ciidan ayaa wax lagaga qabanaya’ intay nabadaynta labadaa beelood Somaliland gelisayna cid gelisay ma jirto ama u damqatay, Ragga Garoowe ka hadlaya waxaan leeyahay dhibaatada labada beelood hadalka aan waxba u tarayn hawada u marinaya aan leeyahay dagaalkaasi mid siyaasadaysan maaha sidaad sheegaysaan cid siyaasadaynaysaana ma jirto oo dhiig baxaa ku farxaysa,xukuumadda Somalilandna iyada ayaa nabadaynta labada beelood habeen iyo maalinba u taagnayd illaa dagaalkii ugu horreeyay markii uu dhacay illaa maantaba nabadayntooda ka shaqaynaysay,markaa haddaynaan nabadaynta horena wax ugu darsan imikana aydaan ku darsanayan hadalka naxliga ah iyo sii kala fogaynta dadkaa dhibaatadu haysato uun ka daaya, anigu wali meel dhibaato ka dhacday nabadaynteeda kama maqnaan laakiin kan hadda waxaan u tegi waayay way dhaaftay xilli madaxdhaqameed iyo ergo nabadeed haddana lagu eego markaa xukuumadda Somaliland ayaan u daba fadhiisanaynaa oonu leenay awood ciidan wax kaga qabo kalana wareeg dhammaan gaadiidka dagaalka ee ay wataan isuna adeegsanayaan.”
