In badan oo bulshada Somalilaan ka mid ahi, waxay sannadkii 2018kii u arkayeen mid shar badnaa, oo dalku galay qalalaase kale duwan sida isku dhac bulsho, dibu dhac siyaasaddeed iyo dhaqaale, iyo qulqulatooyin amni. Laakiin xaqiiq, marka sedarrada dhexdooda la akhriyo arrimahu sidan wey ka duwanyahiin. 2018kii wuxuu ahaa sannad taariikhiya; sannad ay ummaddu baraarugtay; sannad isla xisaabtan, oo run qayaxan lagu haasaawey. Siyaasiyan, sannadkii ugu qiimaha badnaa taariikhda Jamuuriyaddan 28tan jirsatey ee haddana aan welli socod baran ( maxaa daal la korodhsadey, oo wellina hore loogu sii socdaa!!.)
<div< span=””>Marar badan hir-galidda ahdaafta & mabaadiida ama in lagugu ayiddo soo-jeedinta hab-fikir kaaga ku qotoma arrin mucayin ah (x), oo markii hore lagaaga fikir duwanaa–waa darajada u sarraysa ee laga gaadho arrimaha siyaasadda amaba mowduucyada kale ee lagaga faham gadisnaa. Runtii, nuxur ahaan waa mid ka qoto dheer, kana gun balaadhan ku guullaysiga maamulidda kursiga u sarreeya dalka, ee markaa loo baratamaayey. Waayo qofka xafiiska joogaa kuu yahay, macno badan ma laha, marka loo eego ka dajiyey siyaasadda uu fulinaayo hor-joogaha xafiisku sidda madaxweynaha oo kale. Nuxurku waa: qaabka loo shaqaynayaa yey u adeeggaysaa ? Ma dan guud mise dan koox gaar ah. Mushkiladu ma aha, yaa shaqada qabanaaya, ma Biixi mise Cirro ?. Wll, yaannu sawirka weyni kaa amban!! yaanu lagugu marin habaabin meello soke, oo lagu raad gadanaayo. Sxb, madaxa sare u qaad. </div<>
Manshallah, waxaa maanta muuqata in ummaddu tallaabo hore u qaaday, fahantayna halkay sartu ka qudhantay. Ma jirro maanta muwaadin dood ka qaba in ay wax weyn dalka ka khaldanyahiin, sidanna hore loogu sii socon karin, dhaxalkeeduna yahay burbur la hubo. Waxay kaliya dadku ku waydiinayaan: ” maxaa xal ah ? maxaynu yeelnaa ?.” In ummadda wacyigeeda iyo oggaalkeedu, halkan soo gaadhaa waa guul weyn; waa mid ka mid ah maalmahii taariikhiga ahaa ee aynu dhowraney. Shakhsi ahaan, arrintani wey iiga muhiim santahay, guul uu xisbigii aan taageereha u ahaa, ka gaadho doorashadii kale hore qabsoontay, ee welli Biixi sii daawado muuqaladeedii olalaha si uu ugu go’aan qaato!.
Marbaa waxaad sharaysaneyso, kheyr ba kuu noqdaa!! guushii Kulmiye iyo guuldaradii Waddani si kalaa looga faa’iiday. Haddiise la weelleeyo midhaha ka dhashay dareenkan cusub ee qowmiga ahi, salna u yahay isla xisaabtanka iyo is qiimeyntu; wuxuu ibo-fur u noqan doonaa gaadhista yoolkeenna ummaddeed iyo ka dhabaynta riyooyinkeenna quruxda badan sida ‘Somalilaan La Wada Leeyahay oo Qaynuunku Sarreeyo’. Kulmiye waa runtii oo hore ayeynu u socnaa, laakiin ha aqbalo hore u socodka laftiisa, dulna haw yeesho afkaaraha ay qabaan kuwa dalkan la lahi; afkaarahaas oo mararka qaarkood gaadhsiisan heer aayo-ka-tashi.
Dadkan baraarugay ee hurdadii Asxaabul-kaaf ka soo kacay, qaar ba meel ayey u taaggan tahay, oo waa nin ba garashadii. Qaar waxay la yaabban yahiin, sababta Wasiiradii u soo shaqaynaayey Somalilaan, tan iyo dibu u yagleeliddeedii ay qaarna xaafiiska ugaga taggaan shaqaalo aan qoyskooda u badnayn qaarna ay si sooca ah u qortaan kuwa qabiilkooda uun ah–illaa ay xafiisyada qaar u eekaadeen marfishkii reer hebel magta ku qaybsan jireen. Sheekh Samaale muddo aan dheerayn oo uu joogay W. Maaliyadda, inta raaskiisa ah ee la qoray wey ka badan yahiin tirada beesha Harti ee Wasaaraddana ka hawl-gasha oo dhan!! ( hadda ‘ Hayaag’ kuma odhan ee ‘Harti weyne’ ayaan ku idhi!! ).
Cidda aynu dhaliilaynaa ma aha ashkhaasta la qoray. Xaasha!! iyagu waa muwaadiniin sharaf leh; waa wiilalsheenii iyo hablaheenii; waa walaaladeen aynu jeclayn ee naf wadaagga ahyn. Qaladka waxaa iska leh, kuwa baalmaray hannaankii xeerka shaqo qorista, ee u kale abtiriyey muwaadiniinta. Adigoo bilaa camal ah hadduu Adeerkaa oo Wasiir ahi shaqo kuugu yeedho, malaha qofna ma diiddeen, casrigan nafta dooji mooyee xarago laga dawaareeyey!!.
Kuwa kale waxay la amakaagsanyahiin, in inka badan $50M oo ka mid ah cashuurta ummadda, oo dawladdu sannad walba kaga dukaamaysto suuqayada maxaliga ah, ay ku dhacaan jeebab gooniya si ku tallo gal ah, inta la hareer maray shuruucdii qandaraas bixinta. Bal meel yar oo dhow haddaan ka soo qabto, si aad iila fahantaan; 8dii sanno ee Kulmiye dalka ku galgalanaayey, xukumaddu waxay iibsatay gawaadhiii ugu badnaa; gawaadhidaas badankooda looma gadeyn haayaddaha dawladda, ee waxaa lagu abbaal-mariyey ashkhaas gooniya, guulwadayntooda awgeed. Gawaadhidaas waxaa 95% laga soo iibin jirray hal macdaar oo kaliya, waa SHAYBE MATORS ee. Sidoo kale Shiidaalka, qalabka xafiisyada, casuumadaha iyo dhammaan adeeggyada ay dawladdu ugu baahan tahay suuqyada dalka, waxaa loo qorsheeyaa qaab siyaasaddaysan oo hayb sooca iyo nin jeclaysigu sal u yahay. Walow nin jeclaysiga laga simanyahay, runtii haddana waa la kale badsadey, malahayga waa sababta eedda musuqu dhinac ugu janjeedho.
Waxa kaloo jirra, rag iyo haween Indheer-garad ah, Fogaan-arag ah, oo iyagu meel sare wax ka bidhaaminaaya, oo ay u muuqato meello ka shisheeya arrimahan hoose ee hunguriga la xidhiidha sida Mashruuc, Qandaraas, Xil iyo Shaqo. Waxay arkayaan, sida iyadoo aan la dhaadeyn, koox tiro yar oo afduub ku haysta quluubta qaar ka mid ah dadka reer SL, ay ugu hawlan yahiin in ay afgembi salmi ah ku afduubaan dawladnimadii ummaddu wada dhisatey, ee naf iyo maalin ba loo huray. Waxaa u muuqda, in istaraajiyad ahaan; dhaqaale ahaan iyo siyaasad ahaan ba, Somalilaan tii ay jeclaayeen loo tollaayo isku-joog Safaari ah, oo cid gaar ah uun leekan kara. Waa arrin weyn oo khadka Cas gaadhsiisan, ka badbaadisteeduna muddantahay in naf iyo maal ba loo huro.
Caano daatay dabadood la qabayee, welli wuu jirraa jaanis aakhirul licib ah, oo wax lagu wanaajin karo. Tallaabada kowaad ee dhabaha wanaagga lagu gaadhayaana waa: ka toobbad keenista, ka kufrintii wada-jirka & midnimadii ummadda, iyo hagbaddayntii dawladnimada inta laga gudbey xayndaabkii dastuurka. Inshallah haddii kale, hore socadkay innoogu joogi, nin walibana numberkiisu xejisan; oo laba-kaclaynta Kacaanka Kulmiye & dib-u-curashada kooxda 13ka November, iyo ummadda reer Somalilaan ee qaran doonka ahi, waxay kala mutaan, waaba loo joogi!!.
Waxaan dooddii kaga baxay
Haddalkana ku daa idhi:
Halka DEYR wakhtigu dhigo
Dib baa looga sheekayn!!
Hadraawi: Dibad-Yaal
W/Q Xasan C/qaadir Yuusuf ( Hassan Garnayl )
