Hargeisa(GNN):-Murrashaxiinta Somaliland ee u tartamaysa xilka madaxtinimada ee Somaliland, ayaa markii u horreysay taariikhda Somaliland isku wajahay dood kulul oo asalka u haysa waxyaabaha ay shacabka Somaliland codka kaga doonayaan.
Dooddan oo ahayd mid xasaasi ah oo ay soo qaban-qaabiyeen koox dhalinyarada ah oo ku midoobay urur lagu magacaabo inspire group, isla markaana xalay si toos ah kumanaan reer Somaliland ah kala socdeen Dhammaan Telefishannada Afka Somaliga ku hadal, ayaa waxa Murrashaxiinta Xisbiyada Kulmiye, Waddani, iyo UCID Muuse Biixi Cabdi, Cabdiraxmaan Maxamed Cabdillaahi (Cirro) iyo Faysal Cali Waraabe lagu weydiiyey su’aalo kala duwan oo ka turjumaya waxyaabaha uga qorsheysan ee la xidhiidha baahiyaha dhinaca arrimaha bulshada, sida Caafimaadka, Dhaqaalaha, Caddaaladda, Ammaanka, xuquuqda Iisaanka, Waxbarashada iyo shaqo la’aanta.
Doodda Murshixiinta Sadexda Xisbi qaran ee Somaliland ee Muuse Biixi Cabdi oo ka sharaxan xisbiga KULMIYE, Cabdiraxmaan Maxamed Cabdilaahi Cirro oo ka sharaxan xisbiga Waddani iyo Eng Faysal Cali waraabe oo ka sharaxan xisbiga UCID, ayaa waxa ay dooddan adage e dhex martay oo aanu soo koobnay hadlladii iyo dooddii dhex martay u dhacday sidan:-
Ugu horayn Murshaxa Madaxweynaha ee Xisbiga Kulmiye Mujaahid Muuse Biixi Cabdi, ayaa waxa uu halkaasi ka dhiibtay dood adag oo fooda ay isku dareen murashxiinta kale ee ay tartamnayaan, waxaanuu soo bandhigay waxyaabaha uu doonayo in lagu doorto ee uu dalka doonayo in uu ku hago, hadalka muuse biix oo aanu soo koobnay nuxurkiisa ayaa u dhignaa sidan “ Waxaanu xoojinaynaa hay’adaha cadaaladda aminigu si uu u hagaago waxaanu ka jawaabaynaa tabashada beelaha waxaanu soo barbaarinaynaa tacliinta waxaanu tayeynaynaa ciidamada kala duwan waananu daryeeli doonaa dad aqoon u leh sugidda amaanka ayaa u xuli doonaa amnigu waa lafdhabarta….TABASHADA…
Dhinaca kale Murshaxa Madaxweynaha ee Xisbiga Waddani Cabdiraxmaan Maxamed Cabdilaahi Cirro ayaa waxa uu halkaasi ka dhiibtay dood adag oo uu ku faah faahiyey waxyaabaha uu doonayo in lagu doorto iyo qorsheyaasha uu doonayo inuu dalka ku hago, waxaanay u dhignayd sidan “Somaliland waxan keeni karaa aqoonsi waxaan aaminsanahay inaan kaga mudanahay labada murashax ee kale, waxaan ku adagahay shaqada, amnigu wuxuu ku hurdaa ciidamada qaranka waxaana jira dayac badan, waxaanu u kordhin doonnaa mushaharka ciidamada xuduudaha ayaanu xoojin doonnaa iyo amniga gudaha iyo sir doonka qaranka si loo ogaado mashaakilka lala damacsan yahay Somaliland, waxaanu ciidanka u dhisi doonnaa guryo ay ku noolaadaan, aad ayanu ugu dedaali doonnaa in amniga la xasiliyo waddamada jaarka ah ayaanu la wadaagi doonnaa sugidda amaanka, waxaan kaga duwanahay inaan ciidamada guryo u dhisi doono iyo xafiis daryeel…..TABASHADA BEELAHA….Saami qaybsigu waa cabasho taagan oo ka jirta bariga iyo galbeedka wixii madaxweynuhu gacanta ku hayo waxaanu ballan qaadaynaa inaanu shacabka si siman ugu qaybin doonno…..XUKUUMAD KOOBAN…Waxaan la qabaa in uu qarankani u baahan yahay xukuumad kooban xukuumadda aan soo dhisi doonaana waxa ay fulinaysaa barnaamijkaas siyaasiga ah iyada oo lagu dooran doono xir faddooda si ay u noqoto xukuumad lala xisaabtamo hantida wasiirkana waanu diiwaan gelin doonnaa hantidiisa wax ku filanna waa la siin doonnaa……Qarankan kurisga sadexaad ayaan ku fadhiyey oo aan xilka u hayey xeerka waxa la sameeyaa sanad iyo lix bilood waxaanuu maraa jaran jaro, baarlamaankanna waa kii ugu badnaa ee qarankan xeerar u sameeyey intaan joogay, Waxaanu samaynaynaa in la hir geliyo kala saarista xukuumadda iyo garsoorka dadka garsooreyaasha ahi waxa ay u baahan yihiin in noloshooda kor loo qaado, in kiis kasta dib loo eego inay cadalad u dheceen xukaantana la siiyo abaalmarin, in la siiyo dhamaan maxkamadda sare si ay madax banaani u helaan baarlamaanku ansixiyaan, waxaanu diyaar u nahay innaan gardaadinno cabashooyinka dalka ka jira oo garsoorka dib u habayn lagu sameeyo…XUQUUQDA….Qof kastaaba waxa uu xaq u leeyahay inuu helo waajibaadkii distooriga ahaa ee uu sharcigu siiyey waxaanu diyaar u nahay inaanu xurmayno dhamaan xuquuqaha uu muwaadinku leeyahay e sharcigu siiyey….SICIRBARARKA….Kulmiye ayaa ka masuul ah inuu sicir bararku kor u koco, waxa jira lacagayow kale oo la soo daaboco in baanku maamulo ayaanu abuuraynaa waayo hadda baanka cidi waxba ma dhigato baanka shaqaynaya ayaanu samayn doonnaa oo awood leh….Muuse waxaan kaga duwanahay xukuumadda kulmiye dhinaca sicir bararka dawadeedii waanu haynaa maalmaha u horeeyaba waanu hoos u dhigi doonnaa sicir bararka…SHAQO LA’AANTA….waa mushkilad jirta weeyaan shaqo la’aantu waxaanu ku qeexan yahay barnaamijka xisbiga waa in la abuuro maal gashiga iyo wax soo saarka lana sameeyo warshado ay ka mid tahay beeyada oo cerigaabo laga sameeyo in la sameeyo illaa 15 kun oo shaqo abuur ah in la abuuro xafiiskii hawl gabka dawladda in ay dadku kaas nagu doortaan oo ay nala eegaan ayaanu doonaynaa oo ay nagu doortaan, ishaqo abuur ayaanu samaynaynaa taasna barnaamijkayaga way ku caddahay oo 15 kun oo shaqaale ah ayaanu samaynaynaa…XOOLAHA…xooluhu waa lafdhabarta dhaqaalaha waa in suuq ka wayn kan loo helaa waxanu shacabka ugu bushaaraynaynaa in 2019 la soo saari doono shidaalka in la soo celiyo seeraha oo la casriyeeyo dhulkii waa la ootay abaartana qorsheyaal ayaanu u haynaa, in kalluunka la soo saaro ayaanu tix gelinaynaa in la soo saaro shidaalka ayaanu samaynaynaa in deegaan kasta loot ix geliyo khayraadka uu leeyahay ayaanu samaynaynaa… TAYADA DAWADA… dalka waxa ku soo badanaya dhakhaatiirta ajaanibka ah waxa noo qorshaysan in la tayeeyo dawada waxa jirta in dawooyin dhacay dalka la keeno in la xoojiyo hay’adda baadhsita dawada in adeega caafimaadka la gaadhsiiyo deegaamada, dalka boqolkiiba sagaashan ma laha meel ay hooyadu ku umusho waddanku waxa uu u baahan yahay qalab iyo in la tayeeyo dawooyinka dhacay la joojiyo.. TAYADA MACALIMIINTA….waxa dhacday inay iskuuladii dawladda ay ka tegeen macalimiintii in la soo celiyo oo wax ku filan la siiyo ayaa noo qorshaysan in wax barashada aasaasiga ahi ay noqoto mid lacag la’aan ah ayaa noo qorshaysan in dadka aan awoodin jaamacadaha laga bixiyo waxa noo qorshaysan in aanu hir gelin doono barnaamijka xisbiga ee arrintaas ah, waxaan kaga duwanahay in muuse sheego ayaa loo baahan yahay sababta …. SIDEE MAAL GASHI LOO HELI KARAA ..dadka maal gashanaya dalka waa inay helaan kalsooni in la soo jeeto maalgashadayaasha in la abuuro baananka caalamiga ah iyada oo la eegayo shuruucda soo jiidanaya maalgashiga in la dhiiri geliyo waa in aanu ku salaysnaanin xaqul qalin in la dhiiri geliyo khayraadka dalka ku jira., in uu maalgashigu noqdo mid sharciga waafaqsan waxa uu yidhi muuse wuu ka soo hor jeeday ma qabo waa in uu maalgashigaasi sharciga ku salaysan yahay ayaan leeyahay SIYAASADDA ARRIMAHA DIBEDDA….Waxa aynu luminay saaxiibo badan waxaan qabaa in aynu soo celinno dhamaan saaxiibadii aynu luminay waxaan qabaa in la keeno EU-dii waxa noo qorshaysan in wadamada aynu jaarka nahay culays badan saarno oo laga raadiyo aqoonsi, waxaan leeyahay waayo arag badan kulmiye waxa uu ahaa kii ugu tumashada badnaa xuquuqal insaanka…. XIDHIIDHA WADAMADA JAARKA AH…Somalialnd xidhiidh ayey la lahayd wadamada jaarka ah intaasna waa laga sii kordhin karayey wadamada jaarka ahi waa inay adeegsadaan dekedda berbera wadanka itoobiya waanay tabayaan, wadani ahaan waxa noo qorshaysan in aanu xoojinno is kaashiga wadamada deriska ah ee Somaliland, Somalia ninka ugu xidhiidhka badani waa Faysal , wada hadalladana xukuumadda ayaa inoo wada in xidhiidhka la sii wanaajiyo aya noo qorshaysan kulmiyena hore ayey ugu eedeeyeen waddani laakiin wixii oo dhami been ayey noqdeen….WADA HADALLADA SOMALIA .. Kulmiye ayaa bilaabay wada hadallada Somalia la iskumana diidin waxa lagu bilaabay in aynu nahay laba dawladood waa in go’aan laga gaadho sii wadista ama joojinta mara la eego sii socoshadooda , waxa ay ila tahay in guddi farsamo oo arrintaas ka midho dhaliya in aanu soo saari doono sababahaas markaanu eegno ayaanu go’aan ka gaadhi doonnaa wada hadalladaasi Somalia, waxaanu qabnaa in la sameeyo qorshe cad oo lagaga midho dhalinayo siyaasadda arrimaha dibedda, maamukka hawada lama keenin baarlamaanka waxa ay u baahan tahay in la keeno barlamaanka oo laga dodo, caalamku si ayuu inoola dhaqmaa illaa hadda si gaar ah , waa in caalamku Somalia iyo Somaliland midba sidiisa ula dhaqmo oo uu waxa uu siinayo u siiyo”
Murshaxa Madaxweynaha ee Xisbiga UCID Eng Faysal Cali Waraabe oo isaguna fagaarahaasi ka dhiibtay dood adag oo salka ku haysa waxyaabaha uu doonayo in lagu doorto waxa uu hadalkiisa u dhignaa sidan “Waayo arag ayaan ahay hore ayaan isku soo sharaxay , waxaan samaynayaa sharci maamul oo boolisku ka kow yahay anaga oo samaynayna daryeel ku filan waxaanu jecelnahay…..Muuse waxaan kaga duwanahay wax kale ayuu ku xisaabtamayaaye waxaan kaga duwanahay dad reer miyiga ahaa ee aan shaqaynin inay, .waxaan kaga duwanahay hadda ayey bilaabeen inay reeraha qaar wax siiyaan anigana way iisinaanayaan qabiilkana waanu aasaynaa qof walbana aqoontiisa ayaanu ku qaybinaynaa waa inay meel kastaaba shaqadeeda qabsataa, khamiis kasta waxaan samayn doonaa taanbuug la iigu yimaaddo oo aan cabashada ku dhegaysto, waxaan kaga duwanahay suldaankaygii maan dirin, labadoodu maxay u samayn waayeen waxa ay hadda samaynayaan dawladda ayey ka mid ahaayeen, khaatumo ayey ka soo horjeedeen aniguna nabadaynta ayaan ka shaqaynayey, wasiirada aan soo dhisayo beelo ku qaybin maayo aqoon ayaan ku soo dhisi doonaa waxaanan ku socon doonaa aqoontayda anigu shacabka daba geli maayee waan hogaaminayaa., cid gaar ahna ila shaqayn maysee ka exda sameeyana daaqada ayaan ka tuuri doonnaa dawlad nidaam leh oo aduunka hiigsata ayaanu dhisi doonnaa oo aqoon leh, Anigu raga ila socda wasiiro uma ballan qaadin reerna ballan uma qaadin waa la igu soo biirayna ma odhan….CADDAALADDA… Waxaanu samaynaynaa guddi ilaalisa cadaaladda waxaanu doonaynaa inaanu kiisaska dhacaya dedejinno, waxaanu samaynaynaa cadaalad madaxtooyada ka madax bannaanaata waxaanu doonaynaa inay cadaaladdu noqoto ta dalka ugu saraysa wasaaradda cadaaladda iyo diintana waanu midaynaynaa waxaanu samaynaynaa in aanu samayno dad aqoon leh oo aanu kharashka ka bixinno…..Dad aqoon leh oo wax soo bartay ayaanu samynaynaa guddi ayaanu samaynaynaa anigu waan ka dunahay waanan ogahay xaq soorka dalku halka uu maanta marayo, Waxaanu samaynaynaa guddi madaxdhaqameedka xakamaeeya sharci umadda ilaaliya ayaanu samaynaa ku fadhiya diinta islaamka…Anaga dadku wuu noo siman yahay Somaliland way siman tahay cidna cid waxba ma dheera Somaliland mid ah ayanu dhisaynaa…LACAGTA SHILINKA SOMALILAND….Lacagta somaliland ayaanu fidinaynaa waddan wax la gashan karo ayaanu doonaynaa inaanu ka sayamyno oo aanu wax soo saarno inaanu baananka ganacsiga samayno ayaanu doonaynaa in wadan la maal gashado ayaanu samaynaynaa waxaan fidinayaa suuqeena oo geeska afrika ay marin u noqoto baabuurta la soo isticmaalay waanu joojinaynaa waxaanu samaynaynaa dhaqaale iyo aqoon….WAX SOO SAARKA….Deegaamada gabiley ayaanu ka dhigi doonnaa beero oo wax la soo saaro waxaan samaynayaa guddiga dhaqaalaha oo wax qiimaysa..SHAQO LAANTA…waxaan hayaa intaas oo shirkad ah oo doonaya inay dalka maalgashadaan iyo in aan sameeyo xafiiska maal gashiga Somaliland , waxaan samaynayaa kaabayaasha dhaqaalaha ayaanu horumarinaynaa laasqoray illaa saylac, dhalinyarada waxaanu odhanaynaa soo sameeya figrado jewi wanaagsan oo dalkeena lagu maalgashado ayaanu samynaynaa in dadkeenu gacanta ka shaqaystaan ayaanu samynaynaa, shaqooyinka gaarka ah ayaanu dhiiri gelinaynaa oo waxa aanu samynayno ay ku heshiiyaan dawladda iyo shirkadaha gaarka ah waanu iska cad yahay anaga.. DHOOFKA XOOLAHA …Xoolaha waxaanu u iibgayn doonnaa illaa maraykan waanu ballaadhin doonnaa, in aanu beeralayda kabno ayaanu doonaynaa in ay wada shaqeeyaan oo aanu cawino ayaanu doonaynaa oo aanu dekedda horumarino ayaanu doonaynaa in sdhaqaalaha la korinayaa ma aha xoolaha oo keliya ma hayaan nimankani fikire anigu waan hayaa .. TAYADA DAWADA…caafimaadka siyaasad ayaan ka leeyahay waa in uu qof kastaa helo caafimaad bilaash ah in dhakhaatiirta Somaliland marka ay wax bartaan ay yimaddaan iyada oo takhasuskii leh oo ay dadka soo eegaan oo ay illaa miyiga tagaan, in aanu dhakhaatiirta dibedda eegno sharcigooda lacagta ku baxda dawada masaakiintu ma iibsan karaan in boqolkiiba 15 aanu dawladda caafimaadka gelinno ayaanu doonaynaa, waxaanu iska raacsanahay aniga iyo cirro in xaaladda caafimaad in aanay dawladdu danaynin waxaan doonayaa in qof kasta oo Somaliland ahi helo adeeg caafimaad, waa in aan sameeyaa dad takhasusu u leh iyagu weli may sheegin, waxaanu doonaynaa in uu macalinka Somaliland noqdo mid aan iska iman ee aqoon ku yimid iskuulada boqolkiiba todobaatan iyo shan waxaanu ka dhigi doonnaa kuwo farsamada gacanta ah, in aanu qof kasta oo Somaliland ahi noqon mid aan wax barasho helin ee uu helo wax barasho ayaanu doonaynaa, muuse sidaas uu u dhigay waan ku raacsanahay waanu ku mahadsan yahay si fiican ayuu u soo dhigay… SIDEED KHAYRADKA U IIBGAYNAYSAA….horta waa in aynu samaynaa gudeheena waxaanu samynaynaa shirar caalami ah oo Somaliland lagu qabtyo, waxaanu samaynaynaa sharci ilaaliya shirkadaha dhaqaalaha siyaasaddiisu waxanu ka dhigi doonnaa wajaale dakadda qalalan in uu waddanku noqto mid sameeya qaabkaas ayaanu doonaynaa, waxa ay labadooduba ka boodayaan kaabayaasha dhaqaalaha dalka haddii aanay wadoyinka iyo dekedaha iyo madaaradu horumarsanayn waa in la horumariyaa, waa in aynu horta gudiheenna hagaajinno waa in aynu sanayno dawlad wanaagsan waa in aynu Somaliland midaynaa waxa sameeyey qorshe aan ka soo iibiyey maraykan iyo meelo kale kaas ayaana sal dhig ii noqon doona, haddii alle yidhaahdo marka la I doorto waxaan ku casuumanahay Spain, waxaan samynayaa in aynu Somalia kala tagmo , horta muuse faanka ma yaqaano runta ayuu sheegaa ciro waxa uu joogay safaaradda ruushka waxa aan ahay nin fur furan oo waayo arag ah oo intaas oo madaxweyne ayaan la soo shaaheeyey wayo arag ayaan ahay… XIDHIIDHA WADAMADA JAARKA AH… waxaanu doonaynaa inaanu samayno xidhiidh wanaagsan oo itoobiya waan kala soo hadlay waxaanu doonaynaa inaanu isku xidhno dhaqaalaha Somaliland jabuuti iyo itoobiya oo aanu ka dhigno aaga dhaqaalaha in ay iskaashi aanu yeelano ayaanu doonaynaa wadamada jaarka ah, Cabdiraxmaan dawladda Somalia saaxiib ayuu la yahay oo meelahaas ayuu kula shaaheeyaa laakiin anigu waa inaanu wax kala saeexannaa oo aanu noqonaa laba wadan oo jaar ah… WADA HADALLADA SOMALIA..Somaliland gooni isku taageeda ayaan ku dhimanayaa, Somalia inaan shir halkan ugu qabto ayaan doonaa oo aanu ku heshiisiiyo inay iska soo saaraan dadka ay magacyada u kala bixyeen oo ay sidoodii hore noqdaan in aanu noqono laba waddan oo wada socda oo aanu nidhaahno na qanciya , waxaan doonayaa inay Somaliland noqoto halkii Somalia laga hagaajin lahaa laakiin waxa la doonayaa dawlad adag oo lala xaajoon karo, wada hadaalada iyaga ayaa xumeeyey laakiin waanu ku taageernay”
Saxafi Khadar Macalim Deeq.
Hargeisa Somaliland
Gabiley News Network.